دوچرخه در ???? در شهر کوچکي در جنوب شرقي آلمان به دنيا آمده است و با اينکه راندن آن امروز از معموليترين کارهايي است که بچهها ياد ميگيرند، در روزهاي اول اينقدرها هم سهل الوصول نبوده است. اولين دوچرخهاي که بارون «کارل ون دايس» ساخت تقريبا ?? کيلوگرم وزن داشت و اين در حالي است که چيزهاي لازم براي يک دوچرخه واقعي امروزي، يعني پدال و زين و ترمز، هنوز به آن اضافه نشده بود.
با اين حال دوچرخه در زمان اختراعش، اولين ماشين دوچرخي بود که با نيروي انسان حرکت ميکرد و راهش را به شهرهاي قرن نوزدهم باز کرده بود، سازندهاش تمام تلاشش را کرده بود که به وسيله اين موجود دوچرخ، وسيله جايگزيني براي اسب که وسيله حمل و نقل گران و آلودهکنندهاي بود، بسازد، چرا؟ در ???? يک فوران آتشفشاني باعث شد تمام آسمان اروپاي مرکزي براي مدتي از خاکستر و دودي سمي پر شود و خورشيد براي مدتي از ديد مردم پنهان باشد، در نتيجه درست در چله تابستان، هوا برفي شد، خاکستر آتشفشاني که با برف روي زمين نشسته بود، همه جا را آلودهتر کرد و علوفه براي اسبها کم شد. دايس به فکر افتاد که چيزي براي جانشيني اسبهايي که گرسنگي ميکشند بسازند، ساخت دوچرخه البته زمانبرتر از آن بود که به آن تابستان برسد اما بالاخره نتيجه داد. دوچرخههاي اوليه براي مسافتهاي طولاني چندان به درد بخور نبودند و از نظر تجاري هم موفقيت آنچناني براي سازننده به حساب نميآمدند؛ اما اختراع دايس اين شانس را داشت در تمام دنيا الهامبخش مخترعان ديگري شود تا در ?? سال بعد گام به گام آن را تکميل کنند، پدال و ترمز و چيزهاي ديگر به آن اضافه و آن را به ماشيني تبديل کنند که امروز ميبينيد. در سالهاي اوليه اختراع، دوچرخه در شهرهاي بزرگي مثل لندن، رم و حتي کلکته هند ممنوع بود اما پيش از اختراع موتورسيکلت که آن را هم مديون آلمانيها هستيم، توانست جاي خود را در تمام دنيا باز کند و براي سالها بهترين وسيله حمل و نقل شهري در اروپا باشد.
در حالي که آلودگي هوا و گرماي زمين زندگي روزمره همه ما مردم زمين را تهديد ميکند و سالهاي زيادي از عمرمان در ترافيک شهرهاي بزرگ از دست ميرود، دوچرخه اين روزها در بسياري از شهرهاي دنيا جايگاه قرن ?? خودش را پس ميگيرد؛ يک وسيله حمل و نقل ارزان که نه تنها از تخريب بيشتر سياره زمين جلوگيري، بلکه به سلامتي مردم دنيا هم کمک مي کند. بر اساس تحقيقي (هايپر لينک : https://www.wired.com/????/??/copenhagenize-worlds-most-bike-friendly-cities/#slide-?) که به سفارش شرکتي در کپنهاگ در مورد دوچرخهدوستترين شهرهاي دنيا انجام شده است، ??? شهر با جمعيت بيش از ??? هزار نفر بررسي شدهاند تا معلوم شود کدام شهرها در حال حاضر براي دوچرخهسوارها بهترين هستند. در اروپا محل تولد دوچرخه، کپنهاگ و آمستردام، در رتبههاي اول و دوم قرار دارند، در آمريکاي جنوبي بوينسآيرس در آرژانتين و ريودوژانيرو در برزيل در بالاترين رده هستند، در آسيا، قاره کهن و رکورددار آلودهترين و پرترافيکترين شهرهاي دنيا، اوضاع اينقدرها خوب نيست، توکيو، و ناگويا در ژاپن، بهترين شهرها براي دوچرخهسواري هستند، در آمريکاي شمالي، رکورددار دوچرخهدوستي مونترال کاناداست و بعد از آن مينياپوليس در آمريکا. با اين حال در ?? شهر زير در طبقهبندي بهترين شهرهاي دنيا براي دوچرخهسواري تنها سه شهر غير اروپايي ديده ميشود! هيچ کدام از شهر هاي ايران، نه تنها در ?? شهر اول طبقه بندي بهترين شهرهاي دنيا براي دوچرخهسوارها نيستند، بلکه در فهرست ?? تايي و حتي ?? تايي هم نيستند! پايتخت دوچرخهسواري در ايران اما اصفهان است؛ جايي که بعضي خيابانهاي اصلياش در ساعاتي از روز به روي تمام وسايل نقليه به غير از دوچرخهها بسته ميشود و مردم ميگويند حتي سياستمداران محلي و نمايندههاي شوراي شهر هم دراين شهر با دوچرخه رفت و آمد ميکنند.
جلوي دکانهاي بازارها در بيشتر شهرهاي ايران هنوز ميشود دوچرخههاي قديمي را ديد و در بعضي شهرهاي هنوز لحافدوزها سوار دوچرخه ميشوند و در محلههاي قديمي رفت و آمد ميکنند؛ با اين حال دوچرخه در ايران هنوز تا حدود زيادي مردانه است، در بعضي از شهرهاي ايران از جمله در تهران و مشهد شهرداري دوچرخههايي براي استفاده عموم در معابر گذاشته است که معمولا به زنان امانت داده نميشود، در بعضي شهرها هم سابقه برخورد با دوچرخهسواران وجود دارد؛ اما هنوز کمپينهايي هستند که اميدوارند ميتوانند با دوچرخه به جنگ آلودگي هوا و ترافيک و بيماريهاي ناشي از کمتحرکي زندگي کارمندي بروند.